Is het mogelijk pre-electorale combinaties te verbieden?
De commissie Evaluatie
Kiesstelsel, onder leiding van Jules Wijdenbosch heeft op 29 maart 2018 een
rapport overhandigd aan president Desi Bouterse (NII, 2018). Het is niet duidelijk
wat in het rapport staat, maar volgens nieuwsberichten is in het stuk opgenomen
dat pre-electorale combinaties verboden zullen worden. Dit betekent dat artikel
6 van de Kiesregeling gewijzigd moet worden. Natuurlijk breekt de hel los. Vanaf
1955 hebben wij partijcombinaties gehad. In feite is het een politieke cultuur
in Suriname. De belangrijkste vraag is echter als artikel 6 van de Kiesregeling
kan worden gewijzigd en hoe.
In artikel 60 van
de Grondwet staat het volgende:
“Alles wat verder
het kiesrecht betreft, de instelling van een onafhankelijk kiesbureau en zijn
bevoegdheden, de indeling van Suriname in kiesdistricten, de verdeling van de
zetels van De Nationale Assemblée per kiesdistrict en de methoden, volgens
welke de regeling van de zeteltoewijzing plaatsvindt, worden geregeld bij wet.
Deze wet dient met 2/3 meerderheid te worden aangenomen.” (Grondwet, 1987).
Laten wij dit dan
uitrafelen.
Als wij de
tussenzinnen weghalen staat er: “Alles wat verder het kiesrecht betreft, worden
geregeld bij wet. Deze wet dient met 2/3 meerderheid te worden aangenomen.” Als
de DNA dit artikel gaat wijzigen, kunnen zij het grammaticaal in orde maken. Maar dat terzijde. De eerste vraag die gesteld
kan worden is: “Wat is kiesrecht? En behoren pre-electorale combinaties ook tot
die categorie?
Het kiesrecht is
kortgezegd het recht van burgers om hun volksvertegenwoordiging te kiezen (Amnesty
International, z.d.). Het gaat hierbij dus om een recht. Dus alles wat dit
recht betreft, wordt bij wet geregeld. Nu vraag je je af hoe dit recht wordt
geregeld. Dat is simpel, door er voorwaarden te scheppen en bij wet vast te
stellen. Bijvoorbeeld: iedereen vanaf 18 jaar mag stemmen, mensen in de gevangenis
mogen niet stemmen en krankzinnigen mogen niet stemmen. Natuurlijk zijn er weer
voorwaardes. Zo mag alleen de rechter bepalen of iemand krankzinnig is. Maar
als je goed leest gaat het om rechten. Horen pre-electorale combinaties
daarbij?
Laten wij eerst kijken naar de tussenzin.
Laten wij eerst kijken naar de tussenzin.
“…, de instelling
van een onafhankelijk kiesbureau en zijn bevoegdheden, de indeling van Suriname
in kiesdistricten, de verdeling van de zetels van De Nationale Assemblée per
kiesdistrict en de methoden…”
Als we goed lezen gaat het in de tussenzin niet meer om het kiesrecht, maar juist om organisatorische systemen oftewel methoden. De tussenzin behandeld op geen enkele manier het kiesrecht. Laten wij beter kijken
1.
De
instelling van een onafhankelijk kiesbureau en zijn bevoegdheden.
Zonder een OKB kan er nog steeds gestemd worden. Een OKB is er echter om erop
toe te zien dat de electies eerlijk verlopen. Maar het doet niets af aan het
recht.
2.
De
indeling van Suriname in kiesdistricten.
Ook deze behandeld op geen enkele manier het recht en stelt ook geen voorwaarden
hoer dit recht uit te oefenen. Immers, Suriname kan bestaan uit meer dan tien
of minder kiesdistricten of gemaakt worden tot een kiesdistrict.
3.
De
verdeling van de zetels van De Nationale Assemblée per kiesdistrict
De verdeling doet niets af aan het kiesrecht. Paramaribo kan morgen 23 zetels
worden toegewezen, dit zorgt er niet voor dat burgers plotseling niet kunnen
stemmen.
4.
De
methoden
Welke
methoden? Maar de belangrijkste vraag is, behoren pre-electorale combinaties
tot die methoden?
Sta mij toe de
laatste vraag te beantwoorden. De drie punten: instelling OKB, indeling
Suriname in kiesdistricten, verdeling zetels per kiesdistrict kunnen gerekend
worden tot systemen om het kiezen te regelen. Pre-electorale combinaties moeten
in deze categorie geplaatst worden. Immers het zijn systemen die voor de kiezer
in place komen om zijn stem uit te brengen. De wetgever heeft dat ook geregeld
in artikel 7 van de Kiesregeling. Kort gezegd,
pre-electorale combinaties behoren niet tot de kiesrechten, maar wel tot de
methoden.
De Kiesregeling regelt
niet alleen het kiesrecht, maar ook de methoden. Wij hebben gezien dat onder
die methoden het OKB, bepaling kiesdistricten, en zetelverdeling vallen. Dit
zijn allemaal zaken die niet komen aan het kiesrecht, maar wel de uitslag van
dat recht beïnvloeden. Hetzelfde kan gezegd worden van pre-electorale combinaties.
Maar de vraag in
de kop is nog niet beantwoord. Om die vraag te beantwoorden hebben wij de
tweede zin van artikel 60 van de Grondwet nodig. Die zin luidt: “Deze wet dient
met 2/3 meerderheid te worden aangenomen” We hebben intussen gezien dat artikel
60 over twee zaken praat of beter gezegd twee zaken overhoophaalt. Dit artikel
praat over het kiesrecht en vertaalt dit recht in de tussenzin door systemen op
te sommen. Echter, omdat dit in de grondwet is opgenomen moeten wij het maar aannemen
voor wat het is. We hebben gezien dat pre-electorale combinaties gerekend
kunnen worden tot de “methoden” die de grondwet opnoemt. Dus, als men artikel 7
van de Kiesregeling wil wijzigen, hebben de initiatiefnemers een meerderheid
van 2/3 deel nodig.
Intussen heeft de
NDP bij monde van fractieleider Andre Misiekaba al laten weten geen voorstander
te zijn van pre-electorale combinaties (Starnieuws, 2018). De NDP wil artikel 7
van de Kiesregeling wijzigen. De paarse partij wordt dan de initiatiefnemer en
zal dus 34 DNA-leden achter dit idee moeten ronselen. Het is ze gelukt bij de
verkiezing van Bouterse in 2015 (Starnieuws, 2015), dus…
Geraadpleegde bronnen
Amnesty International. (z.d.). Kiesrecht en mensenrechten. Geraadpleegd op
5 januari 2018, van https://www.amnesty.nl/encyclopedie/kiesrecht-en-mensenrechten
Del Castilho, A. (2017, 28 oktober). Kiesstelsel: Versterking democratie of
vestiging dictatuur. Geraadpleegd van
http://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/46772
Grondwet. (1987, 30 oktober). GRONDWET VAN DE REPUBLIEK SURINAME.
Geraadpleegd op 5 januari 2018, van
http://dna.sr/media/18316/grondwet_suriname.pdf
Kiesregeling. (1987, 29 september). Kiesregeling. Geraadpleegd op 5 januari
2018, van http://dna.sr/media/18343/kiesregeling.pdf
Nationaal Informatie Instituut. (2018, 29 maart). Presidentiële Commissie
Evaluatie Kiesstelsel brengt advies uit aan president Bouterse. Geraadpleegd
van
http://www.deboodschap.today/presidentiele-commissie-evaluatie-kiesstelsel-brengt-advies-uit-aan-president-bouterse/
Starnieuws. (2015, 14 juli). Bouterse herkozen en Adhin vicepresident.
Geraadpleegd van
http://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/30228
Starnieuws. (2018, 29 april). Misiekaba: NDP tegen pre-electorale
combinaties. Geraadpleegd van http://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/46772
Reacties
Een reactie posten